GEZGİNLERİN GÖZÜYLE İZMİR (17-20. YY), (5 KİTAP)

Yazar adı: İlhan Pınar
Basımevi:  Akademi, 1996
Türü: Araştırma
ISBN: 975-7395-37-4

Sıra No: İZMİR 059

17. YY
18. YY
19. YY (1)
19. YY (2)
20. YY

5 kitaplık bu seri Akademi Kitabevi tarafından yayınlanmış olup 17. yüzyıldan başlayarak 20. yüzyıla kadar İzmir’e çeşitli amaçlarla gelerek hatıralarını ve gözlemlerini kaleme alan seyyahların anlatılarının bir derlemesidir. Serinin ilk kitabı 1994’te son kitabı ise 1998’de yayınlanmıştır. Yayın sırası yüzyıl sırasını takip etmemektedir, ilk kitap 19. yüzyılın 1. cildi olup son kitap ise 17. yüzyıl ile ilgili olandır. Bu nedenle de ilk önsöz 19. yüzyılın 1. cildine yazılmıştır.
Bu çalışma, adından da anlaşılacağı üzere gezginlerin İzmir anlatılarından oluşmaktadır. Elbette adı geçen gezginler Batılı gezginlerdir; çünkü, Anadolu şehirlerinin tarihleri ile ilgili en önemli kaynaklardan biri de seyahatnamelerdir. Her ne kadar bu metinlerde yanlış ve abartılı bilgilere rastlansa da, yine bu metinler içinde süzülmüş, damıtılmış bir bilgi bulmak mümkündür. Çünkü, her gelen gezgin hem şehirlerin antik dönemi hakkında bilgi edinmiş hem de kendinden önceki gezginlerin bu şehirler hakkında aktardıklarını hatmetmişlerdir.

Bu çalışmada, şimdiye kadar şimdiye kadar bilinen gezginlerin yanı sıra, adı hiç duyulmamış fakat İzmir hakkında bilgi veren çok geniş bir gezgin listesi oluşturulmuştur. Böylece ileride yazılacak “İzmir Tarihi” için, elde edilebilen tüm bilgiler derlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın temel amacı, bizler için çok bilinmeyenli bir denklem olan Osmanlı Dönemi İzmir Tarihi için yapıtaşı koymaktır. Bu amaç doğrultusunda gezginlerin İzmir anlatıları 17., 18., 19. ve 20. yüzyıl olarak bölümlenmiştir.

Çalışmaya 19. yüzyıldan başlamanın nedeni ise bu yüzyıla ilişkin İzmir anlatılarının bolluğudur. Bu nedenle 19. yüzyılın iki, diğer yüzyılların tek kitap halinde yayınlanması uygun görülmüştür. Böylece, İzmir Tarihi üzerine 5 kitaplık bir külliyat oluşacak ve bu da bundan sonra İzmir Tarihi araştırmak isteyenlere önemli başvuru kaynağı olacaktır.

“Gezginlerin İzmir’i” hazırlanırken, tahmin edileceği gibi birçok zorlukla karşılaşılmıştır. Bunlardan en önemlisi, isim kargaşasıdır. Böyle bir olguyu sorunlaştırmamak için de, gezginlerin anılarındaki yer ve şahıs isimleri aynen korunmaya ve bugünkü karşılıkları verilmeye çalışılmış, dolayısıyla yer yer üç isim vermek zorunda kalıınmıştır.

Çalışma boyunca, gerek metinleri okuyarak, gerek benim okumalarımı dinleyerek katkılarını esirgemeyen sevgili eşim Ayşe İhsan’a, bu çalışmayı yayınlamayı üstlenen Akademi Kitabevi sahibi sayın Emrehan Küey’e teşekkür etmek bir borç olsa gerektir.

İlhan Pınar

Eylül 94

Güzelbahçe – İzmir